Ji diya min Elîfê û bavê min Evdilqadir re.
Min dilşahiya xwe li cem we hişt û ez çûm,
hûn li dû min bi xemgînî jiyan.
— Firat Cewerî —
Tu dever wek warê bav û kalan xweş tuneye
mirov li xerîbiyê di qesra herî xweş de jî bijî
dîsa mirov bêriya warê bav û kalan dike.
Ez ê niha ji we re behsa vegera Îthakayê bikim
xezeba ko Zeus aniye serê min ez ê vekim.
— Homeros, Odysseia —
Destpêk
Gotinek heye, dibêje; “mirov nikare dê û bavê xwe hilbijêre, lê mirov hevalên xwe hildibijêre”. Dibe rast be. Lê ez nikarim bibêjim ko min hevalê xwe î Ferda hilbijart.
Ev hevalê min ê zarotî û xortaniyê, ê xwendin û têkoşînê, ê sirgûnê û niha jî ê li ser riya vegera welêt e, ne mîna hevalekî lê mîna birayekî min e, ji birayekî jî wêdetir mîna perçeyek ji dilê min e.
Ev hevalê ko me cara pêşî bi hev re lingên xwe li topê xist, ê ko me di eynî demê de porê xwe şeh kir û ji keçikan re fîkand, ê ko me demekê bi hev re li ser dîwaran slogan nivîsandin, ê ko me bi hev re hutikên xwe li ba kirin û li dijî zilmê qîriyan, ê ko me bi hev re kitêb ne ko xwendin, lê daqurtandin û ê ko em ji ber bela kitêban li vî kujê cîhanê bi cih bûn, ew niha li ser riya vegera welêt e. Hevalê min ê ko ev bîst û heyşt sal in bûye çêra sirgûnê û bi evîna welêt roj bi roj dihele, niha berê wî li oxira vegerê ye.
Hevalê min Ferda, ê ko nikarîbû gêrikek biêşanda, bi destpêka jiyana sirgûnê re dilê wî teniktir bû, li ber xwîna ko di dema şoreşan de hatibû rijandin ket, ji ramana şer û pevçûnan bi dûr ket û li riyên çareseriyên aştiyê geriya. Wî demekê dilê xwe ê tenik spart evînê, xwest bi germî û xweşiya evînê ji kabûsê jiyana sirgûnê rizgar bibe, lê dilê wî ket xefika evînê û di destarê evînê de hat hêran.
Hevalê min ê ko li ser riya vegera welêt e û pêncî salên girover li dû xwe hiştine, wê sibe ji bajarê Goteborgê bide rê, wê were mêvandariya min, dû re wê here mala kurê xwe Cengo, xêtir jê bixwaze, ez ê wî bi otomobîlê bigihînim balafirgehê û wê here. Lê berî ko here û berî here mala kurê xwe Cengo, ez ê ji bo wî çend hevalên nêzîk biezimînim malê û şahiyeke bi xwarin û vexwarin li dar bixim.
A ji niha ve, jina min haziriya sibehê dike. Ew ê parsûyê heşandî, kortik û apraxan, kutilkan, hêta berxê, tirşikeke aliyê Mêrdînê, sê cûreyên seleteyan, savar û birincê çêbike. Min jî ji bo vê êvarê du şûşe vodkaya Absolut, şûşeyek araqa tirkan, du şûşe wîskiya Grant’s, çar şûşe şeraba sor, kaseyek bîra, coca-cola û fanta kirîne û em haziriya sibehê dikin. Digel ko jina min bi zaro ye û di meha xwe ya heftan de ye jî, ew dîsa bêrawestan vir de û wê de baz dide, haziriya xwarinên xwe dike û carê ji bo tiştên kêm min dişîne dikanê. Heke ne ji bo hevalê min Ferda bûya wê jina min xwe neda ber çêkirina ewqas xwarin. Jina min jî pir ji hevalê min Ferda hez dike û hertim pesnê maqûlî û mervantiya wî dide. Hem ez hem jî jina min, em ji ber vegera Ferda di hundirê gerînekeke hisî de ne. Ez bi xwe nizanim ne ez ê ji bo vegera wî kêfxweş bibim ne jî xemgîn bibim. Lê ez zanim ew bi xemgînî vedigere.
Gava adina rojê saet yekê piştî nîvroyê zengilê deriyê me lêdikeve û ez dêrî vedikim, ez hevalê xwe Ferda, digel çenteyekî bordo û baqek gulên sor li ber dêrî dibînim. Me hevdu berî bi çend mehan jî dîtibû, lê bi ya min ew vê carê pir ketibû. Porê wî bi carekê spî bûbû, gepên wî kort çûbûn, qermîçokên eniya wî zêdetir bûbûn û xelekên kalîtiyê xwe li dora çavên wî dabûn der.
Gava min derî lê vekir û ew bi min re beşişî, min xemgîniyeke veşartî di xetên rûyê wî de dît. Lê min bi kêf û henekan xwest hebekî xemgîniya ko rûyê wî dagir kiribû, sivik bikim, min rahişt çentê wî, em derbasî hundir bûn, min destê xwe dayê, ew maçî kir, dû re ew hemêz kir û bi dilxwaziyeke ji dil pişta wî tepand. Paşê kevaniya min jî bi xar ji mitfaxê hat û bixêrhatinî dayê. Wî ew baqê gulan dirêjî kevaniya min kir, me pesnê gulên wî ên xweşik dan, dû re bi rehetiya ko ew li mala dostekî xwe ê nêzîk e, çakêtê xwe ji xwe kir, bi dar de kir û em bi hev re derbasî odeya rûniştinê bûn.
Me odeya rûniştinê ji niha ve ji bo mêvanan amade kiribû. Bi niyeta ko wê cih li ser kursî û qoltixan nemîne me du doşekên singer li erdê raxistibûn û hemû vexwarinên xwe li ser maseya ber qoltixan bi cih kiribûn. Herçiqas hevalê min Ferda pêwîstiya vê mesrefa zêde nedîtibû jî, min dîsa bi ya xwe kiribû û xwestibû qet nebe hevalê xwe bi dilxweşî bi rê bikim.
Gava wî xwe da ser qoltixê, wî careke din pêwîstnekirina mesrefa zêde di bîra me de anî û li ber westandin û zehmetkêşiya jina min ket. Jina min ya ko hertim jê re digot keko, dîsa ew navdêr anî pêşiya navê wî û got ew wê xwarinê ji kekê xwe re çêdike. Piştî Ferda fêhm kir ko ew xizmet ji dil ji bo wî tê kirin, wî xwe pir rehet his kir û spas û şabaş bi ser jina min de barandin. Wextî jina min jî bi me re sohbet dirêj bikira, lê çaxa têgihîşt ko divê rabe, wê destûr ji me xwest, rabû û çû ser xwarinên xwe.
Piştî wê ez jî rabûm, çûm mitfaxê, min hinek qeşa ji sarincê derxist, xist kaseke camîn, kevçîkekî biçûk xist nav û anî odeya rûniştinê. Qedehên min ên krîstalên derewîn ji xwe li ser masê hazir bûn. Min ji me re her yekê hinek wîskî berda binê qedehê, qeşa xist nav û me qedehên xwe ji bo dostaniya salan li hev xistin. Ew qedeh bûn du û heta êvarê me şûşeya wîskiyê nêvî kir. Me di bin tesîra serxweşiya wîskiyê de sohbet kir; me behsa welêt, behsa zarotî û xortaniya xwe, behsa têkoşîn û berxwedanê, behsa şaşiyan, behsa jiyan û psîkolojiya sirgûnê û bêguman behsa vegerê û şertên wê kirin.
Saet şeşê êvarê, mêvanê pêşî li zengilê derî xist. Mêvanê pêşî jî hevalekî me yê berê bû. Saet şeş û tiştekî jî mêvanê dudan hat. Heta saet heftan hemû dost û hevalên ko min ezimandibûn hatin. Hin ji wan bi diyariyekê hin jî bi du diyariyan hatibûn. Te digot qey wan ji bo diyariyan hevdu tembîh kiribûn. Diyariyên ko ji Ferda re bûn dane Ferda, gul û pakêtên çoklatan jî dirêjî xanima min kirin.
Xanima min jî di vê navê de ew texlît xwarinên ko min navên wan li jor hejmartin di firaxên porselen yên xweşik de li ser masê bi awayekî spehî bi cih kiribûn û mîna xanim û bermaliyeke bi xwe bawer li benda mêvanan bû.
Berî ko em mêvanan keremî mitfaxê bikin, ez derbasî mitfaxê bûm û min li ser masê nêrî. Bi rastî jî ne ji ber ko bermaliya min ew xwarin çêkiribûn, lê wê ew xwarinên pir texlît ewçend spehî li ser masê bi cih kiribûn ko mirov digot qey ew tabloyeke rengîn e. Ji bo kêfa jina min lê neşikê û wê tempoya xwe dewam bike, bêyî ko kes bibîne min li mitfaxê lêvên wê maçî kir, tepek li kulîmeka wê ya rastê xist, bi çend gotinan pesnê wê da, pê re bişirîm, paşê dageriyam odeya rûniştinê û min mêvan keremî xwarinê kirin.
Mêvan, an jî ji mêvanan wêdetir hevalên me bi hev re ketibûn sohbetê. Gelekan ji wan zû de hevdu nedîtibûn, loma wan li kar û mijûliyên hev dipirsîn, guhertinên ko di wan de bûbûn meraq dikirin, gazin ji jiyana sirgûnê û têkiliyên sar ên ko berhemên jiyana sirgûnê ne dikirin. Heta ko hebekî xilbexilba wan kêm bû, min ji wan daxwaz kir ko ew rabin û ji xwe re xwarinê bînin. Ji ber ko cihê hemûyan li ser masê tunebû, min û kevaniya xwe li hev kiribû ko em bi awayê bufê çêbikin, bila her kes ji xwe re têxe sênîka xwe û derbasî cihê xwe bibin.
Dema min ew keremî xwarinê kirin, yê herî birçî û xwarinhez berî hemûyan rabû, lê dîsa jî ji odeya rûniştinê û ber bi mitfaxê dûvikek çêbû. Hinan firaxa xwe bi dev re dagirtin, hinan jî hindik xistê û careke din ji xwe re anîn. Hinan bi xwarinê re şeraba sor vexwarin, hinan vodka û cola tevlîhev kirin û hinan jî qîma xwe bi avê anîn.
Ez wek xwediyê malê, ji ber wê hewa şahiyê pir dilşa bûm. Herweha ez dilşa bûm ko jina min bêyî ko pozê xwe daliqîne, an jî xwe hêrs û aciz bike du rojan bi wê xwarinê ve mijûl bûbû û niha, dema bi mêvanan dadiket, ji wan re xwarin dixistê û qedehên wan dadigirt, qet rûyê xwe nedikir û her dibeşişî.
Em dilşa bûn, kêfa me li cih bû; min ji liv, tevger û axaftinên mêvanan jî tê derdixist ko ew jî kêfxweş û dilşa ne. Bêguman ji bilî hevalê min Ferda. Erê ew dipeyivî, wî bi mêvanan re sohbet dikir, lê mîna ko ew ne li cem me be, mîna ew li devereke dûr be; awirên wî wilo vala dixuyan û xemgîniyeke kûr xwe di siya dilşahiya şeva me de di rûyê wî de dida der. Em hemû ji bo wî civiyabûn, lê hişê wî li devereke din bû. Em hemû ji bo wî hatibûn ser hev, lê xemgîniya kambax dev jê bernedida. Ew ê piştî bîst û heyşt salan vegeriya welatê xwe. Ew bîst û heyşt salan ji welatê xwe dûr mabû, bîst û heyşt salan hesreta welêt kişandibû û bîst û heyşt salan bi agirê vegerê şewitîbû.
Mêvan diçûn û dihatin, mîna ko li malên xwe bin ji xwe re xwarin û vexwarin dixistinê, li ser lingan an rûniştî dipeyivîn, digel ko dilê piraniya wan ji bo vegerê lê dixist jî, lê heta niha veger ji kesî re nebûbû qismet; qet nebe kes wilo mîna Ferda di demeke nêzîk de li vegerê nefikirîbû. Loma, wan Ferda didan ber pêla pirsan, hinan xweziya xwe bi dilê wî dianîn, bi ya hinan vegera wî ya niha zû bû, hinan dilên xwe dibijandin rewşa wî û bêguman hin jî nedixwestin ko di kirasê wî de bûna.
Herçî Ferda bû, ew niha ji ser qoltixê rabûbû, li ser doşeka sînger cih dabû xwe, digel ko pir vexwaribû jî dîsa li ser hişê xwe bû û bi hevalan re di sohbetê de bû. Herdu hevalên ko li ser doşekê li rex Ferda rûniştibûn, hevalên me ên kevin bûn û herduyan jî hem ji Ferda hez dikirin hem jî li hemberî wî bi hurmet bûn. Yê ko li milê wî yê rastê rûniştibû, navê wî Serdar bû. Serdar yekî qut î qalind bû, bi jiyana sirgûnê re por weşandibû, rohniya çavan lê kêm bûbû, niha berçavkeke doxdarîn û girover bera ser bêvila xwe ya gir dabû, herdu çokên xwe kişandibûn zikê xwe, destên xwe lê gerandibûn, bi xayizî li qedeha xwe ya şerabê ya ko li ser xaliya ber doşekê bi cih kiribû dinêrî, di xeyalan de kûr çûbû, lê ji nişka ve mîna ko tiştekî xweş were bîrê keniya, hema di wê kêliyê de dengê xwe bi ser ê civatê xist, xwest hemû sohbet û minaqeşê bide rawestandin û balê bikişîne ser Ferda. Wî xwest Ferda têxe navendê û bi mêvanan bide zanîn û hiskirin ko civata me ji bo Ferda civiyaye.
Wî behsa bîranîneke xwe û Ferda kir, em hemû bi bîranîna wan keniyan. Dû re wî behsa hinek kitêb û kovarên ko Ferda di zarotiya xwe de dixwendin kir, em bi wê jî keniyan. Wî behsa keçika ko hem wî, hem jî Ferda di zarotiya xwe de jê hez dikir kir û em bi wê jî keniyan.
Serdarê ko ji nukte û pêkenînan re jêhatî bû, hunereke wî ya peyvê û lihevragirtina mirovan jî hebû. Ew bîranînên zarotî û naşîtiyê ko wî behs kirin, Ferda geş kir, bi wê geşiyê jî wî behsa bîranîneke xwe û wî kir. Em bi wê bîranînê jî keniyan.
Ferda li peyvê vebû; wî behsa bîranên me ên mişterek, behsa zarotiya li welêt, behsa dema têkoşînê, behsa hatina me ya Swêdê, behsa du hevalên ko çawa bi trafîkê li Swêdê miribûn, behsa dema ko em li Swêdê hînî zimanê swêdî dibûn, behsa bê wî çawa carekê bi şaşî ji xwe re xwarina psîkan kirîbû kir û wî bi axaftina xwe hem em dibirin salên buhurî, hem jî bîranînên me zindî dikirin.
Êdî me dawî li xwarinê anîbû, firaxên xwarinê ji odeya rûniştinê hatibûn hevdan, şûşeyên vala hatibûn rakirin, kaseya qeşayê hatibû nûkirin û serê me hemûyan kêm zêde xweş bûbû. Loma, me kê firsend dît, me behsa bîranîneke xwe ya dema ko em nû hatibûn Swêdê kir. Ji ber ko bîranînên me hemûyan kêm zêde dişibiyan hev, me hemûyan xwe di bîranînên hev de didît, loma em hemû bi pîrqînî dikeniyan û ne bi awayê êzîdiyên Ermenistanê be jî, me carê di nav re qedehên xwe ji hev re bilind dikirin û ji bo Ferda bi noşîn vedixwar.
Hem ji ber pêdaketina hevalan hem jî ji ber vexwarina ji esir ve, Ferda pir dilzîz bûbû û bi wê dilzîziyê dest bi axaftineke kurt kir. Deng ji her kesî biliya. Ew kenê ko berî kêliyekê xwe ji bîranînan dabû rûyên me niha xwe dabû alî û cidiyeteke bi xemgîniyê rapêçayî li rûyên me xwe dabû der.
Ferda mîna siyasetvanekî dest bi axaftinê kir, lê her ko di nav re çû ewqasî sade bû, bi durustî peyivî û ji berdêla ko behsa biserketinên xwe bike, xwe da ber rexneyan, qala qelsiyên xwe kir, ji bo şikandina dilên hin hevalan ji wan û ji hemû civatê doza lêborînê kir û got heke wî di jiyana xwe de tiştekî biserketî kiribe ew jî bi xêra hevalan kiriye û wê hevaltî ji bo wî hertim girîng bimîne.
Carina ewrekî xemgînî û bêdengiyê xwe bi ser civata me de digirt, carina jî hewayeke şahiyê ji civatê difûriya. Vexwarina ji êvarê de ew şexsiyetên derewîn ên di hundirê me de ji me bi dûr xistibûn û em bi şexsiyetên me ên rastî didan peyivandin.
Me bi şexsiyetên xwe ên rastî rastiyên xwe bi lêv dikirin.
Sohbeta me, xwarin û vexwarina me heta derengê şevê dewam kir. Herçiqas min ji hin hevalan xwest ko ew wî derengê şevê neçin malê jî, lê ew dîsa rabûn û çûn malên xwe.
Ez adina rojê saet di dehê sibehê de rabûm, min dît Ferda rabûye, riha xwe kur kiriye, serê xwe şuştiye, kincên xwe li xwe kirine û li mitfaxê bi jina min re qahwê vedixwe.
Min rojbaşî da wan, çend deqîqan li ser lingan bi wan re sohbet kir, dû re ez dageriyam serşokê, min bi lez peşkek av li xwe kir, bi eynî lezê kincên xwe li xwe kirin û derbasî mitfaxê bûm. Herçiqas jina min mal hemû dabû hev, firax şuştibûn û taştê li ser masê amade kiribû jî, min û Ferda me ji bilî qahwê ne tiştek xwar ne jî vexwar.
Çaxa jina min li tengbûna demê hayê bû û bilezbûna Ferda bala wê kişand, wê tavilê qahwa xwe nêvcî hişt, rabû ser xwe, çû ji ser dolaba me ya odeya razanê çenteyekî mezin daxist, bi paçikekî toza ser çente paqij kir, çente anî mitfaxê, danî ber me, devê wî vekir, dû re çû bi du hemêzan diyariyên ko hevalan ji Ferda re anîbûn kişandin mitfaxê û xwest wan di çente de bi cih bike. Lê Ferda ji cihê xwe rabû, xwe avêt milê wê û sond xwar ko ew ê tiştekî bi xwe re nebe. Em herdu lê bûn yek, me kir û nekir, wî nehişt em diyariyên wî têxin çente. Wî got ko ew tu diyariyan bi xwe re nabe, ew berî bîst û heyşt salan bi çenteyekî biçûk ji welêt derketiye û ew ê piştî bîst û heyşt salan dîsa bi çenteyekî biçûk lê vegere.
Em bi wî çenteyê biçûk ji mala me derketin û me bi otomobîlê xwe gihand mala kurê Ferda, Cengo.
- Dewam dike - |
