Nefel

[ YEKŞEM, 2024-12-22 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

KOLUMNÎST

buy naltrexone 3mg
naltrexone online
Çend pirs di moxela vê mehê de

STOCKHOLM,18/11 2006 — Biryara îdamkirinê di derheqê Sedam Hisênê diktator di 4/11 2006-ê de ji aliyê Dadgeha Tawanên Bilind ya Îraqê li ser pirsa Ducêleyê û kuştina 148 erebên şîî derket. Kuştî ji hewadarên partiya Dawe ya şîî ya serokwezîrê berê yê Îraqê Brahîm Ceferî bûn û di wextê ko pirsa Ducêleyê wekî pirsa yekê ya dadgehkirina Sedamî hatî dest nîşan kirin Brahîm Ceferî serokwezîr bû. Hîngê behsê hindê hat kirin ko wî weha kir ko Sedam li destpêkê bi wê tawanê bêt dadgehkirin hem ji bo propagendeya siyasî bo xwe û partiya xwe û şîiyan û hem jî bo rêgirtinê li ber dadgehkirina Sedamî li ser tawanên wî li dijî kurdan kirî bo ko kurd qezenca siyasî jê nebînin.

Dadgehkirina Sedamî li ser pirsa Enfalan hêj timam nebûye û tawanên bikaranîna kêmyewî li Kurdistanê û kuştina Barzaniyan û kurdên feylî her hêj suhbet li ser wextê destêpkirina wan nehatiye kirin. Eger ev biryara dadgehê biçe dadgeha temyîzê û li cem wê bêt erêkirin û wextekê bicihanînê ji hikûmetê re bêt dest nîşan kirin, divêt hikûmet wê biryarê bicih bîne.

Weha mezlumiyeta xelkê Kurdistanê û ya bi serê enfalkirî û kîmyebarankirî û Barzanî û feyliyan hatî dê hêt piştguh havêtin. Weha jî dê perde bi ser stem û zordariya di derheqê miletê kurd û xelkê Kurdistanê de hatiye kirin hêt dahêlan û ev, eger bêt kirin, neheqî ye.

Herçend kuştara Ducêleyê jî tawanek e û pêwîst e ko Sedam li ser bi dijwarî bêt hikim kirin lê neheqiyeka gelek mezin e ko pirsa çend sed hezar kurdên ko hatine kuştin, Helebçe û berşiyên wê, wêrankirina Kurdistanê, gorên tevkujiyê û siyaseta qirkirina etnîkî li dijî kurdan bi 148 kuştiyên Ducêleyê û endamên partiyekê bêt veşartin û bêdeng kirin. Ev dadgehkirin vegerandina heqî ye bo xudanê wî û berçavkirina wê xedr û zulmê ye ya bi serê kuştî û berzebûyî û kesûkar û malbatên wan û hemî xelkê Kurdistanê hatî. Îdamkirina Sedamî berî dadgehkirina wî li ser wê ya wî bi serê Kurdistanê û xelkê wê anî hewildanek e bo veşartina wê hemiyê û divêt kurd wê qebûl nekin.

Pirsa deverên kurdistanî yên li derveyî îdareya Kurdistanê mane ko niha bi madeya 140-ê ya destûra Îraqê naskirî ye, rûyê rastîn yê Malikî nîşan da û diyar bû ko ew jî di kakila xwe de ji Brahîm Ceferî çêtir nîne.

Ev ji roja Malikî bûye serokwezîr û heta niha hêj pirsa komisyonê û hejmara endamên wê û budceya wê nehatiye yekalî kirin û di vê hemiyê de her behsê deverên din yên mîna Xaneqîn û Şingalê û yên din nîne. Vî hevîrî gelek av vexwar û gelek kar û kêm wext maye, lewma wextê hindê hatiye ko desthilata siyasî ya Kurdistanê navçavên xwe li Malikî tirş û tal bike û jê re diyar bike ko hedara kurdan gehiştiye sinûrên xwe yê dawîn.

Hilbijartinên kongres û senata emerîkî şeqek mezin bû di rûyê îdareya Bushî û bi taybetî siyaseta wan li Îraqê de. Encama van hilbijartinan diyar kir ko piraniya dengderên emerîkî ji encamên siyaseta îdareya Bushî li Îraqê nerazî ne.

Ev bû egera hindî ko di nav komariyan bi xwe jî de niqaş li ser hindê, ka ew çi guhortinê di siyaseta xwe ya li Îraqê de bikin, dest pê bike. Çi dibe bila bibe lê divêt ji bilî bihêztir û çêtir lêkirina diplomasiya kurdî li ser astê cîhanî, yek tiştê me wekî xwe û hêj çêtir be, ew jî tifaq û serûberî û ewlekariya nav mala Kurdistanê ye. Ko ew hebe û baştir bibe dê ji bo Malikî û Tirkiye û yên din ne hêsan be pencên xwe dirêj bikin ser Kurdistanê û xelkê wê û çarenivîsa wan.

Bê şik amadekirina projeya destûrê ne karekê hêsan e û xwiya ye ko gelek wext û gelek zehmet û renc pê ve hatiye mezixandin heta ew bi vî rengî hatiye durist kirin. Heta piştî erêkirina wê jî dê karê lêzêdekirin û guhortin û serrastkirinê berdewam be û ev karekê hertimî, pir normal û saxlem e.

Di vê projeya destûra Kurdistanê de, di 160 madeyên wê de prensîpên bingehîn û mafên sivîl û siyasî û abûrî û civakî û kulturî û azadî û erkên kes û grupan hatine diyar kirin. Desthilatên qanûnsaziyê û yên bicihanînê û yên dadweriyê jêk hatine cidakirin û sinûrên desthilatên wan hatine dest nîşan kirin. Çend dîtinên min li ser projeya destûrê di demê wergêrandina wê de bo ser kurdiya kirmanciyê peydabûn û yên li jêr jî çend in ji wan:

Her wekî vê projeya destûrê sîstemeka serokî-parlamenî ji Kurdistanê re dariştiye û selahiyetên serokî gelek in. Belkî jî me di vê qonaxa me ya transformasyonê de pêwîstî bi serokekê hêzdar û xudan gelek selahiyet hebe. Ez hêvîdar im ko serokên paşerojê jî bi edalet û welatperweriya serokê niha bin û wan selahiyetên berfireh şaş bikar neînin, yan jî divêt her ji niha hizra hindê bihêt kirin ko hemî serok wekî yê niha nabin!

Dîbaceya destûrê wekî derseka dîrokî ye û bi zimanekê hişik û ne zelal hatiye nivîsandin. Çêtir e ko ew nemîne yan bêt kort kirin û ji aliyê zimanî û hevoksaziyê ve di teksta erebî û kurdiya soraniyê de bêt sivik û serrast kirin.

Di gelek cihan de teksta kurdiya soranî ne wekî ya erebî ye û ev pir giring e ko ew wekî yek bin. Yek destûr e û divêt ew di wergera xwe de bo ser hemî zimanan wekî yek be.

Ez bawer dikim bes e ko di madeya yekem de Kurdistan wekî herêmeka federal di Îraqê de hatiye destnîşan kirin >>Herêma Kurdistanê herêmeka federal e di dewleta Îraqa federal de<<. Pêwîst nake li çi cihekê din navê Îraqê bikeve pey Kurdistanê wekî Kurdistana Îraqê. Bila di hemî teksta destûrê de, ji bilî di madeya yekem de, yan bes peyva Kurdistanê yan jî herêma Kurdistanê bo nasandina Kurdistanê bêt bikaranîn û bes e. Weha em xwe ji hindê rizgar dikin ko di destûrê de navê Îraqê gelek bînin yan bi xêzikekê di navberê de bêxin pişt navê Kurdistanê.

Bi dîtina min jî baştir e ko ji bo erêkirina projeya destûrê di parlamentoyê de dengdan li ser teksta wê ya dawiyê bêt kirin û referanduma li ser destûrê piştî çareserkirina pirsgirêka deverên kurdî yên derveyî Kurdistanê mayîn bêt kirin. Weha hem dê behreya wan deveran jî di erêkirina destûrê de hebe û hem ewlekarî û rewşa niha ji bo referandumekê li ser destûrê ne li hev hatiye.

Gelek baş e ko nisxeyeka kurdiya kirmanciyê jî ya destûrê ji aliyê parlamentoyê ve derbikeve ji ber ko hemî kurd erebî û kurdiya soraniyê baş nizanin yan bi yekcarî nizanin û kirmancîaxêv jî gelek in.

-----------------------------------

Nivîskar: Sidqî Hirorî
Weşandin: 2006-11-18
Xwendin: 5165