SELAHEDÎN, 24/11 2005 – Berê min sê beşên Kurdistanê dîtine, lê belê ji bo cara pêşî heftiya derbasbûyî riya min bi bakûrê Kurdistanê û bi taybetî jî Amedê ket. Amed ji gelek aliyan ve bajarekî xweş e. Paqij, rêkûpêk, li hev hatî, cadeyên wê fereh, bêhna bajaran jê tê. Tiştê ko herî zêde li Amedê bala min kişand civak bû.
Li Amedê civak gele vekirî û bajartî hate ber çav. Cara yekemîn bû ko civaka kurd weha vekirî û sosyal û modern bibînim. Ev yek li min gelekî xweş hat, lê ya ko gelekî pê êşiyam tirkî bû, ji ber her tişt tirkî û bi tirkî bû. Eger ko berê mirov nizanibe ev bajar bajarê kurdan e, ji xwe mirov ji bajar bi xwe tiştek welê seh nake.
Ji derveyî hevalên ko em grûpek vexwendibûn konferanseka ji bo standardkirina kurdiyê, li Amedê em bi kû de çûn, me ji tirkî pê ve zimanek din nebihîst. Min gelekî bala xwe dayê ka emê li ti deran kurdî bibhîzin, qet me nebihîst. Li aliyekî jiyana sosyala bajêr dilê min şa dikir, li aliyê din jî axaftina kurdan ya bi tirkî canê min dixwar.
Di çavên amediyan yên xwenda û nexwenda, pîr û mezin, xort û keç, jin û mêran û di çavê her kurdekê/î de, eşkere me evîna ji bo welat û kurdîniyê dît. Li Amedê tu nikarî jêhezkirina gel û welat û evîna kurd û Kurdistanê di çav û gotinên xelkê de nebînî. Em pê hesiyan ko amedî gelekî bi eşq rewşa başûrê Kurdistanê û pêşketinên wê dişopînin. Bi serketinên kurdan yên li başûrê Kurdistanê gelek dilşa û bi hêvî ne.
Rojên ko em li Amedê bûn, serokê Kurdistanê Mesûd Barzanî di dawiya gera xwe ya Emerîka û Ewropayê de, hê li Romayê bû. Em kû de diçûn behs behsa gera serketî ya serokê Kurdistanê bû. Seredan û dîtinên serokê Kurdistanê yên li welatên cida û bi serok û rêberên cida yên cîhanê re, ne bi tinê li Amedê, lê belê li Stenbolê jî di nava civatên kurdan de bi germî derbas dibû. Li wir pê hesiyam di azadiyê de mirov qed nikare tama rastîne ya azadiyê û behayê wê yê dirust bizane.
Her kê dizanî ko em ji başûr çûne, bi dehan pirisyarên li ser rewşa başûr li me dikirin, her kesî dixwest her tiştî di derheqa başûr de bizane û dema ko me jî behsa başûr dikir, her kesî bi kûrî guhdarî dikir û şadî ji lêvên wan dibişkivî. Mixabin, piraniya giftûgoyên di nêvbera me de derbas dibûn, yan bi alîkariya hevan bi tirkî, yan jî bi nîv kurdiyeka seqet bûn. Hîs, hest û sozên kurdîniyê li her derî dihatine dîtin, lê belê piraniya herî zêdeya wan jî bi tirkî dihatin nîşandan.
Ji bilî ziman, herweha cil û kincên kurdî jî gelek bi zehmet li Amedê têne dîtin. Ji bilî pîrejineka salmezin ko li balafirxaneya Amedê dixwest biçe Stenbolê, me qed yek, yan yeka din bi cil û kincên kurdan nedît. Bi tinê li cihê ko kaset û CD-yên dengbêj û stranbêjên kurd têne firotin, li ser fotoyên bergên wan kaset û CD-yan, me hinek cil û kincên kurdî li ber xortan dîtin. Yekî nizanibe ko ev bajar bajarê kurdan e, belkî bi tinê ji ber bergê wan kaset û CD-yan dikare bizane ko ew li cihekî kurdan e.
Gereka sê – çar rojî li Amedê bes e ji bo ko tu zanibî ka asmîlasyonê çi bi serê kurdan aniye û rewşa zimanê kurdî çi qas di talûkeyeka mezin de ye. Erka herî mezina ko dikeve ser milê her dezgeh û sazî, partî û rêxistin, xwenda û ronakbîrên kurd li bakûrê Kurdistanê ew e ko çi qasî zû ye li çareyekê bifikirin û dermanekî ji vî derdê kujek re bibînin. Rewş êdî hatiye guhertin û eger ko bi milyonan kes derkevin ser cadeyan û bibêjin em dixwazin bi zimanê xwe bixwînin û perwerde bibin, gelo ma tirk dê karibin çi li ew qas milyon mirovan bikin?
Eger ko heta niha ev rê ne mimkin bû û kurdan nedikaribû tiştekî bikin, îro tirk bi xwe jî baş dizanin ko roj ne roja berê ye û ew jî nikarin heta dawiyê daxwazên herî normal û sadeyên bi milyonan mirovan binpê bikin. Eger ko kurd bi xwe li zimanê xwe xwedî dernekevin, bila qed ti carî li hêviya tirkan nebin ko ji wan re bibêjin kerem bikin werin bi zimanê xwe bixwînin û perwerde bibin.
Em bêjin niha kurd jî ji bo mesela xwendin û perwerdê ne amade ne, ma kurd çima di jiyana xwe ya rojane de bi kurdî napeyivin. Ma gelo eger ko kurd tev li malên xwe, li cade û kolanan, li sûk û bazaran, li her derî bi kurdî bipeyivin, tirk dê çi li wan bikin?! rast e rewşa heyî yek ji encamên asmîlasyona bi salên dûr û dirêj e, lê belê dîsa jî îmkana rêgirtina li ber asmîlasyonê heye û kurd dikarin li bajarekî mezinê wek Amedê tiştek welê bikin ko zimanê wan winda nebe û li her derî bi tirkî neyê axavtin.
Dinya hatiye guhertin û li Rojhilata Navîn jî hemû sîgnal ji kurdan re xêrê nîşan didin, êdî divê civaka kurd jî zanibe ko behayê zimanê wan heye û êdî nema kes karibe hebûna kurdan û zimanê wan mandel bike, lewra jî êdî kurdîniya bi tirkî, farsî, yan jî erebî bi kêr nayê. Kurdînî bi kurdî dibe. |
