STOCKHOLM, 27/2 2007 — Dibe ko bi sernivîsarê mirov veciniqe û bêje, xêr e, çawa mirov kare ruhê koletîyê û ronakbîrîyê bide ber hev ko ronakbîrî di asasê xwe de hişazayî û serbestîya lêfikirîn, nivisîn û parastina ramanê ye. Belê welê ye, ev herdu xal ango hişazayî û xweserîya fikir ji bo afirendeyên ramanan, ronakbîran, zerûrî ne. Lê gava ez bala xwe didim bi taybetî rewşa ronakbîrên kurdên bakûr, çewtîyeke berbiçav dîyar dibe ko mirov pê diêşe.
Carekê dostekî behs kir: Li gundekî yekî xizmetkar (xulam) li ba axayekî kar dike. Yê xulam gelek salan bi awayekî serkeftî, bi rêkûpêk karê axayê xwe dike. Axayê wî jî jê gelek dilxweş e û ji xulamê xwe hez dike. Sal dibihurin û salên nuh tên, werhasil rojekî axa gazî xulam dike û dibêje: Heyran ev demeke pir dirêj e ko tu li ba min dixebitî, ez ji xebata te gelek razî me. Ez dixwazim parçeyekî erd, zevîyekê bidim te û tu êdî karî ji xwe re kar bikî û serbest bijî. Yê xulam midetekî difikire, dide berhev, datîne, radike, cardin lêdifikire û paşê dibêje: Axayê min, ev sîh-çil sal in ez li ba te me, ji bilî jîyana xulamtîyê ez bi tiştekî nizanim, piştî vê emrê xwe ez naxwazim û nikarim bi serê xwe bixebitim. Ez ji axayê xwe rica dikim, dev ji dayîna zevî berde, ez ê wek berê li ba te bim û karê xwe yê berê bikim. Axa dike nake, yê xulam qebûl nake û axa jî çar neçar dev ji dayîna zevî ber dide…
Li gorî pîvanên Miletên Yekbûyî ji bo ko mirov ne analfabet be, divê mirov bi hêsayê karibe formekê dagire û û jê fam bike… Bi kurtî mirov kare bêje ko divê bi kêmasî mirov karibe dîlekçeyekê an jî nameyekê sererast binivîse.
Vêca li gorî vê pîvanê, gelo çend prosent ji ronakbîrên kurdên bakûr karin bi hêsayî vî karî bikin? Li ber destê min jimarek tune be jî ez bi rahetî karim bêjim ko çi mixabin prosenta kesên karin vî karî bi kurdî bikin ne zêde ye. Lêbifikirin ko ronakbîrên mîletekî nikarin bi zimanê mîletê xwe nameyekê binivîsin û em jî wan wek ronakbîr dihesibînin û ew jî bê şerm û fedî li civînan rûdinin, beşdarî minaqeşeyan dibin û ji xwe re ronakbîr dibêjin!
Nexwe pîvanên dezgeheke nawneteweyî jî, ji bo me, bi kêr rewşa ronakbîrên me nayê. Bi zimanên xerîban ronakbîr lê bi zimanê mîletê xwe analfabet in! Çi şermeke mezin!
Yê xulam bi çi awayî be jî li ber destê axa hînî xizmetkarîyê bûbû û jîyaneke din an nasnedikir an jî jê re dijwar bû ko bi xulamîya xwe razî bû û nexwest wek gundîyekî serbest ji xwe re kar bike…
Ronakbîrên me jî bi darê zorê li dibistanên tirkan hînî zimanê tirkan bûne û ev hînkirina tirkan li mejîyê me rûniştîye ko em dikin nakin ji wê ruhê perwerdekirina tirkan xilas nabin an jî em welê hîn bûne ko em wek yê xulam naxwazin jîyaneke din, zimanekî din binasin, em bi wî ruhê hînbûnê, bi wî ruhê mejîşûştinê razî ne, em pê kêfxweş in ko me qet dil nîne li zimanê mîletê xwe vegerin!
Mirov li sîteyên kurdan temaşe dike, çi bêje hemî bi tirkî ne, çend heb yên kurdî hebin jî li gorî yên tirkî xwendevanên wan pir kêm in. Ji hêla din xaleke balkêş heye ko ez bi xwe meraq dikim, gelo sebeb çî ye ko ev rewş peyda bûye? Gava mirov li zimanê van sîteyên kurdan hûr dibe, yekser xuya dibe ko ji hêla rastnivisînê de tu xeletîyeke berbiçav di van sîteyên zimantirk lê xwedîkurd yên kurdan de xuya nabin (kurdên parçeyên din ko tirkî hîn bûne ne têde!), vêca gava mirov li nivîsarên bi zimanê kurdî hûr dibe, mirov yekser pêrgî qelsî, çewtî û şaşîyên rastnivisînê tê. Nexwe xwedîyên van sîteyan, wê hesasîyeta ko ji bo tirkî nîşan didin, ji bo zimanê kurdî nîşan nadin! Gelo zimanê ko mirov bi darê zorê hîn bûbe şêrîntir û xweştir e? Gelo xwendevanên mîletên din gava tiştine welê ecêb di sîteyên bi zimanê xwe de bibînin dê helwesta wan çi be? Dê protesto nekin? Gelo tirk, swêdî, alman, ingîlîzî an jî ereb bi zimanên xwe sîteyên welê şerpeze bibînin dê çi bikin?!
Bi ser de jî gava ciwanmêrekî van çewtî û şaşîyan dest nîşan dike, mîna ko qebhetek kiribe bi çavekî nerazî lê dinihêrin! Ji bo xwe bi heq nîşan bidin hezar sebeb û çîrokên tewş li dû hev rêz dikin.
Gelo ronakbîrên kurdan dê kengî li gorî pîvanên Miletên Yekbûyî bibin xwendeyên zimanê xwe û xwe ji analfebetîya kurdî rizgar bikin? An jî divê mirov li pirsa jêrîn bifikire.
Aya, di asasê xwe de ferqeke mezin di helwesta yê xulam û ronakbîrên welê de heye? |
