Nefel

[ YEKŞEM, 2024-12-22 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

KOLUMNÎST

Rûpelek ji dîroka nêzîk ya Cizîrê

CIZÎRA BOTAN, 22/4 2012 — Di navbera salên 1963–1965-ê bû. Wê demê qereqola polêsan, ango polêsxane li ber mizgefta Emnîyetê ya li ser şahrêya Mêrdînê bû. Jixwe ji ber cîrantiya polêsxaneyê navê emnîyetê li wê mizgeftê hatibûye kirin.

Ji melayê mizgeftê yê wê demê re Mela Simaîlê Dostê dihate gotin. Mela Simaîl mirovekî gelik mutteqî bû. Ez bixwe gihiştim dawiya temenê wî. Dema wî ya zêde li goristanê, bi xwendina Qur’anê derbas dibû. Ew bixwe weke melayê fexrî li wê mizgeftê peywirdar bû, ango ne fermî bû.

Ji ber ko melayên wê demê hem li ser erka xwe hem jî li ser ola Îslamê zêde hestîyar bûn, nemaze sibehan ji bilî bangê kebar ango selewat jî dihate dayîn.

Di polîsxanayê de Komîsereke hebû, temenê wî bi texmînî 45 bû. Pirsgirêkên wî yên derûnî û malbatî hebûn. Ji hevsera xwe veqetîyabû û bi du zarokên xwe re dijîya.

Ev komîser ji bangê, xasma ji “kebar”a ko li pey banga sibehê dihat dayîn gelek eciz dibû. Çendîn caran berteka xwe ya di hemberî bang û kebarê de diyar kiribû û xwestibû ko di vê mijarê de astengiyê derxîne jî lê seyda Mele Simaîl lê guhdarî nedikir û bang û kebara xwe dewam dikir. Ev guhnedana Mele Simaîl bê gûman dibû sedem ko hêrsa wî zêdetir bibûya.

Sibeheke roja înyê komîser dîsa li melê kire qîr:

“Xoce, xoce! Belê me banga te fêm kir, lê eva din (behsa kebaran dike) jî çî ye?” Bes melê mîna her carên dî dîsa jî lê guhdarî nekir û bang û kebara xwe dewam kir. Li ser vê çendê komîser hat mizgeftê, li ber melê rawestiya û zeleyek lêxist. Ehlê cemaetê ketin navbera wan de û belaya komîserî ji melê vekirin. Bes mesele li wir naqediya, di demeke gelik kurt de deng li Cizîrê ket:

“Komîserê bêdîn li melayê mizgeftê xistîye, hem jî li ser bangê de...”

Xelkê Cizîrê ji berê û pêş de du mijaran da xwediyê hestiyariyeke zêde ye: Yek ola Îslamê, ya din netewaperwerî, ango kurdayetî. Heta mirov dikare bibêje ko ev hestiyariya olî li cem pirtirîne Kurdan jî zêde ye. Di vê mijarê de ez dixwazim gotineke Seyda Bedîuzeman Mela Seîdê Kurdî bi bîr bixim:

“Gelê kurd ew bixwe nimêj neke jî, fasiq be jî lê dîsa jî dixwaze rêvebir û mezinên wî oldar bin…”

Çi dema haya xelkê Cizîrê jê çêbû ko komîsereke ateîst, di mizgeftê de, hem jî di rojê înê û di ser banga sibehê de, li melakî wekî Mele Simaîl yê di nav gel de qedr û qîmeta wî heyî xistiye, di demeke kurt de Xelkê Cizîrê birr bi birr li ber Mûftîtîya navçeyê kom bûn û paşê jî berê xwe dan polêsxaneyê. Girseyê xwest ko ev kiryara vî komîserê ateîst bêbersiv nemîne û were cezakirin.

Esnafê Cizîrê jî bi heman armancê derîyê dikanên xwe venekirin û derketin ser şahrêyê. Li ser vê çendê leşker hatin cihê bûyerê û xwestin ko girseyê belav bike, bes eva hanê ne gengaz bû. Lewra her ko diçû hejmara xwepêşandaran zêde dibû Armanca girseyê ew bû ko komîser lînç kiribana.

Rayedarên dewletê yên li navçeyê ketin telaşê, bi awayekî zû xeber gihandin waliyê Mêrdînê. Wê demê navçeya Cizîrê bi parêzgeha Mêrdînê ve girêdayî bû. Walî digel midûrê ewlekarîyê qesta navçeyê kir û xebera hatina wî ji gel re hat ragihandin.

Gel ji alîkî ve li benda walî sekinî li aliyê din ve jî ji bo protestokirina bûyerê lez da amadehîyên xwe. Di vê çarçoveyê de hin kesayetîyên xuyayî yên wek Edîp Yilmaz, Nurî Kiliç, Çarkezê qundreçêker (Sabuncu) û Nîyazîyê Omer Efendî (Saygidar) di pêşengîyê de cî girtin. Pankartên ko li ser de dirûşmeyên mîna;

“Yê ji bangê eciz bibe cehenema wî kirî”,

“Em komîserê bêdîn naxwazin”.. hwd. hatin amadekirin. Gel bi biryar bû ko dersek dabûya komîserî.

Walî digel qeymaqamî û fermandarê leşkerî hatin wê pelisxaneya ko komîserê tawanbar tê de bû. Paşê jî berê xwe da xelkê Cizîrê û axaftinek kir:

“Xelkên birûmet yên Cizîrê! Ez dixwazim ji we re vêya bibêjim ko mafê melayî teqez dê ji komsêrî were standin. Bila qet guman ji we re çênebibe. Ez tikayê ji we dikim ko hûn belav bibin û her kes here ser karê xwe!”

Di wê dema walî axaftina xwe dewam dikir de kincên leşkeran li wî komserî kirin û ji polîsxaneyê dûr kirin. Êdî ew komîser nehat ser peywira xwe. Tayîna wî ji Cizîrê rakirin.

Piştî ko li walî guhdarî kirin û soza cezadayîna komîsêrî jê wergirtin girse hêdî hêdî belav bû û jiyana rojane dîsa dest pê kir.

Ew bûyer bi serkeftina xelkê qehreman yê Cizîrê bi dawî bû. Lêbelê bi rojan, heta bi mehan bû mijaran sohbetan jî.

-----------------------------------

Nivîskar: ABDULKADIR BÎNGOL abdulkadirbingol@gmail.com
Weşandin: 2012-04-22
Xwendin: 4503