KURDISTAN, 25/11 2007 — Pêwîst e li vir em hindek xalan ronî bikin nemaze piştî ko jimarek gotar û nivîs derbarê vê bûyera dîrokî-damezirandina yekemîn partiya Kurdî li Sûriyayê- de hatine belavkirin. Tevlî têbîniyên me jî, em xwediyên wan nivîsan bi cidî li ber çav digirin, û haydariya wan ser tevgera me bi helkeftina bîranîna 50-saliya damezirandina wê, wisa dinirxînin:
A) Belgeya hevtêgihîştinê di navbera partiya Hevgirtina Gel û Partî Demokratî di destpêka salên 80-ê ji sedsala buhurî. Ev belgeya ko li Beyrûtê piştî goftûgoyeke kûr û dûr hate belavkirin û weke belgeya (Kemal-Selah) hate naskirin.
Belge "mirî" ne hate dunyayê lê li gor binemayên hevbendiyên bereyan bûn. Me karibû di riya goftûgo û erêniya rehemtiyê Kemal partiya wî a hevbend vegerînin nav refên opozisyona Kurdî, û bi hev re xebatê ji bo misogerkirina mafên neteweyî–di nav de mafê destnîşankirina çarenûsî-bimeşînin.
Bi vî rengî, derbeyek mezin li şepola nêzîkî rastgiran di nav refên Partiya Demokrat de ket, ev şepola ko xwe dûrî me dikir li gora daxwaz û fişarên desthilatê!
Her weha, belgeya destnîşankirî bû bingeheke serekî ji karê hevbeş re di navbera du şepolên têkoşer di nav refên tevgera netewiya kurdî li Sûriyê, ko gellek helwestên wan yên Kurdistanî wekehev in, û bû destpêkeke dîrokî a karê hevbeş (kongirê sêyemîn yê Partiya Demokrata Kurd a Çep-piştre Hevgirtina Gel- bernameya Hevbendiya Demokrat a Kurd li Sûriyê ji sala 1973an ve, danî).
Belge wek kevirê pêşîn bû di avahiya Hevbendiya Demokrat de ya ko li ser wê bingehê berî û di nav sala 1986an di navbera şepolên karê neteweyî û demokrat yên serekî li ser binemayên saxlem û pêşerojeke hêvîdar hate avakirin, lê pişt re dûr ket ji rêbaza ko li serê hatibû avakirinê piştî derbasbûna–rastgiran-bi alîkariya baskekî Partiya Demokrat (heta niha jî ev bask berdewame di çêkirina astengiyan di pêşiya gellek projeyên erênî li berjewendiya bihêzkirina tevgera neteweyî a Kurdî) tevlî fermaneke derveyî ko ne gelekî dûr bû ji arezûya aliyên fermî yên Sûriyê ko armanca wan qelskirina hêza şepolên girêdayî parastina mafên milletê Kurd û li hember derketina projeyên nijadperestî di–Hevbendî-iyê de, angu valakirina wê ji naveroka berxudan û binxistina projeya rêjîmê sebaret bi pirsgirêka Kurd.
B) Divê bê zanîn ko dîroka tevgera kurdî li Sûriyê ne ji kongirê-Nawbirdan-yê yekîtiyê( 1970) destpê dike û nejî li wir bi dawî dibe, tevî giringiya wê a stratejîk û wateyên wê yên neteweyî nemaze ko bi çavdêriya Barzaniyê Nemir hate lidarxistin.
Em tev li pêşiya erkê jinûve avakirina bingeh û semyanên peywendiyên neteweyî yên Kurdistanê û bi pêşvexistin û bihêzkirina wan ne, nemaze piştî bicîanîna federalîzimê li başûr û veguherîna ji qonaxa şoreşê berbi qonaxa dewletê ve. Û piştî têkçûn û kirîzên PKK-ê li bakur, û rabûna Kurdî a adara 2004an li Rojava, û piştî destpêkirina projeya guherîna demokrat li Rojhilata nêvê û cenga cîhanî li dijî terorê.
Di baweriya min de, ev sedem hemî têr dikin ko em bername û siyaset û helwestên xwe nexasime di warê peywendiyên neteweyî de nû bikin.
C) Pêwîstiya me bi rêxistinek bihêz û berfireh ko berdewamiya xwe ji cemawerên gel û hemî çîn û tiwêjeyan bistîne, heye. Rêxistineke wiha jî pêwîst e xwediya bernameyeke saxlem girêdayî stratejiyek rêkûpêk û taktîkên demî be, piştî lêkolîn û vekolînkirina ezmûna nîvsedsalê ko têkneçe dema ko tevgera niştimaniya Sûriyê di demeke taybet de têkbiçe anjî bûyereke negatîv yan têkçûnek li parçeyekî Kurdistanê çê bibe.
D) Hindek kes hene ko nû derbasî nav karê neteweyî û siyasî bûne, û zû biriyarên ne adilane derbarê nîvsedsalê ji dîroka xebata siyasî didin, û gumanê dixin bernameyên tevgerê û resenatiya wê a neteweyî.
Diyar e ko ew kesane nizanin ko Partî ji dema damezirandinê û piştî derbasbûna 2 salan jî armanca wê-rizgarkirin û yekkirina Kurdistanê-bû, û ji sala 1965an û piştî konfêransê Tebaxê vegerek berbi vegotina mafê destnîşankirina çarenûsî ji Rojavayê Kurdistanê re weke siloganeke serekî, ev prensîpa ko hate bikaranîn di bername û projeyên Hevgirtina Gelê Kurd de.
Ev dide xuyakirin ko armanc û xwestek li pêşiya beşê mezin yê tevgerê eşkere bûn, û gellek ked ji aliyê xebatkarên tevgera kurdî de hatiye dan bi mebesta bicîanîna wan di riya qurbanîdan û hepis û zindan û derbiderbûn û awarebûn û bêpar bûna ji mafên nasnameyê û mafên sivîl.
Çawa em dê ji vê tunnela reş derkevin?
Li pêşiya beşên tevgera neteweyî kurdî çi girûpên partiyan anjî tiwêjeyên rewşenbîrî û cemawerên welatparêz bin, tenê riya danûsitendin û hevdîtin û guftûgoyê heye weke çareseriyekê ji kirîza heyî re.
Pêwîst e li ser pirsên neteweyî û niştimanî cudahî çê nebe. Hindek prensîpên serekî hene pêwîst e nîqaş li ser wan çê nebe wek: hebûna gelê Kurd ser xaka xwe-rewabûna mafê neteweya Kurd di destnîşankirina çarenûsa xwe de di çarçoveya dewleta Sûriyê de-pîroziya peywendiyên Kurdî-erebî û hevjiyan û çarenûsa yekgirtî û berjewendiyên hevbeş di navbera Kurd û ereban de-tevgera Kurdî beşeke aktîv û çalak e ji bizava opozisyona demokratîk-ji holê rakirina şop û encamên tepeseriya neteweyî li dirêjahiya dehsalên buhurî wek zinnara erebî û serjimara awaret û guherîna demogirafîk ya deverên kurdî–li hember derketina berdewamiya pilana zinnara erebî a ko di van rojan de li Cizîrê tête bicîanîn ji aliyê alavên rêjîma şovînîst, ev hewildana peydakirina nakokiyên nijadperestane di navbera milletê kurd li Sûriyê û Îraqê.
Li aliyê dinê, di warê ji nûve avakirina tevgera siyasî, pêwîst e gengeşeya erênî derbarê proseya ravekirina rabirdû û destnîşakirina rastî û çewtiyan were destpêkirin. Nemaze pirsa bernameyê siyasî ya tevgera neteweyî–niştimanî Kurdî.
Di vir de, ez pêşniyar dikim ko projeya niştimanî a konfêransê Tebaxa 1965an were bikaranîn. Projeya ko têde hatibû (bername û sîstema hundirîn yên nûjen û pênaseya zanistî û reealistîka nû ya milletê Kurd û welatê wî û mafên wî û xwezaya nakokiya civakî û siyasî û dîtina sêgoşeyî li ser bernameya karê derveyî yê (Kurdî û Sûrî- û Kurdistanî) û dîtina kûr ji têrma peywendiyên Kurdî-erebî re….).
Ev dikare bibe bingehek ji bernameyê nû re tevlî nûkirin û bipêşvexistina wê li gor bûyerên nû li derve û hundir.
Di dawî de, erkekî mezin dikeve ser şanê rewşenbîr û nifşê nû ê ko rabûan adarê pêk anî û dîwarê tirsê hilweşand. Nemaze, ko dirêjahiya rêxistinî ya rêbaza Tebaxê nikaribû wê pêk bîne ji ber cudatiya di navbera beşên wê û projeya Çepa netewî û demukratîk.
Bi dax û mixabiniyek mezin em dibêjin ko herkesê hêviya xwe dabû soz û peymanên daxuyaniyên kotahiyê yên ko li dirêjahiya salên buhurî nexasime di demên cudabûn û hilbijartinana de ji aliyê girûpên hizbî ko çaverê bûn rêça Tebaxê bişopînin, hêviya wî hate birrîn û bicî nehat.
Wan xwe ji erkên xwe li ser asta neteweyî a têkoşer û keda hizrî û rewşenbîrî dane paş, û ciyê xwe yê niştimanî di warê peywendiyên Kurdî û erebî de ji destdan, her wiha di warê peywendiyên neteweyî de jî.
Ne tenê wisa, lê hew dikarin rêxistinên xwe yên piçûk biparêzin li hember nerazîbûn û serhildanên hundirîn û nivîsên rexneyî. Ev li ser hemû rêxistinên Kurdî jî tê bikar anîn û dibe nîşana gurbûna kirîzê di rêxistin û hizr û rêbaza siyasî de. Eger erkên pêwîst ko me di vê lêkolîna xwe de anîne ziman pêk neyênin, dê di riyeke ne diyar de her berdewam bin! |
