HEWLÊR, 30/6 2012 — Rojnamevanê Îranî yê naskirî, Mesûdê Bêhnûd, di nivîsara xwe ya herî dawîn da li ser torrlata (webloga) xwe li ser babetê êrîşa leşkirî ya bûnbar a Rojavayê dijberî Îranê nivîsîye.
Ew dibêje ko li van dawiyan hindek welatên Rojavayî hindek siyastmedarên berçav yên opozisyona rijîma Îranê ji bo danûstandina li ser wê mijarê vexwendine bal xwe. Û dibêje çi kes û aliyên siyasî yên Îranî yên dijberî Komara Îslamî naxwazin bi eşkirayî bibêjin ko digel lêdaneka leşkirî ji bo herrifandina Komara Îslamî ne.
Ew dinivîse ko bi ser tecrubeyên neserkevtî yên Îraq û Efxanistan û Lîbyayê ko ji sedemên vî helwestê opozîsyona Îranî ne, heza kevnar ya dijîtiya biyaniyan li cem Îraniyan yek ji sedemên nerazîbûna hemî aliyên corbicor yên opozisyona Îranê li ser lêdaneka leşkirî ye.
Tiştê ko gellek bala min kêşa ew bû ko dibêje şahê herî dawîn yê Îranê, Mehmed Reza Şah, dema ko zanî di paxila wezîrê wî yê zanistan da Green Carta Welatên Yekgirtiyên Emrîkayê hebû, hema di cih da ji karî derêxist. Çiqasî ko muhane ji bo wê Green Carta wî hatin gotin (mîna wê ko ew wezîr dersdêrê yek ji zanîngehên Emrîkayê bû) fayîde nekir û Şah peşîman nebû. Ev ew şah bû yê ko li hemî deran wekî hevpeymanê serekî yê Emrîkayê li Rojhilata Navîn dihat niyasîn. Ji wê balkêştir jî ew e ko niha di rêza wezîrên kabîneya serokkomarê Îranê Mehmûdê Ehmedînejad da ko yek ji neyarên herî serekî yên welatên Rojavayî û nemaze Welatên Yekgirtî yên Emrîkayê dihêt niyasîn, 2 wezîr û 7 rabêj anko şêwirmend welatiyên welatên Ewropayê ne, yek ji rabêjan jî welatiyekê Emrîkayê ye.
Li goreyê Mesûdê Bêhnûd, ne kesên alîgirê vegerrandina şahîniyê, ne aliyên lîberal û demokrasîxwaz, ên ko dibe gellek ji wan daxwazker û piştevanên biha û felsefeyên rojavayî jî bin, naxwazin Komara Îslamî bi êrîşeka leşkirî, mîna Efxanistan, Îraq û Lîbyayê bihêt herrifandin. Hema Mucahidên Gelêrî yên Îranê ko ji aliyê siyasî ve gellek radîkal e ji bi eşkirayî behsa piştevanîkirina çareyeka leşkirî nake.
Lê me hemiyan dît ko dema Gorrana layîk û nîvkomunist û Komela Îslamî û Yekgirtoya Islamî li meydana Berderkî Sera ya Silêmaniyê gehiştin hevdu, tiştê hevbeş di navbera wan "hevalbendan" da ew bû ko Hukmeta Bexdayê ji bo parastina kurdan êrîş bike ser Herêma Kurdistanê.
Bervajiyê rewşa Îranê, mirov dikare bibêje ko dujminahiya biyaniyan ne hema li Kurdistanê qîmeta xwe nîne, xwefiroşî û caşînî li serveyî hemî biha û rê û rêbazên siyasî ye.
Ne hema gellek ji berpirsên Herêma Kurdistanê welatiyên welatên Rojavayî ne, gellek ji wan malbata xwe jî li wan welatan hiştine û tenê li Kurdistanê "kar dikin". Gellek ji wan yên ko zaroyên wan li Başûr dijîn jî li dibistanên ne-Kurdistanî dixwînin. Hema bibêje hemî jî dema nexweş dikevin ji bo çaresera nexweşiyên xwe vedigerrin welatên Rojavayî.
Berî çend salan, li şeveka tijî stêr ya buhareka xweş, ez û yek ji berpirsên herî bilind yên başûrê Kurdistanê li dora agirekê xweş rûniştibûn û diaxivtin. Behsê me gehişt wêderê ko min got kurd wekî netewe pênegehiştine. Wî jî digot kurd gellek ciwamêr in. Min got berî Şerrê Yekê yê Emrîka û hevalbendên wê li dijî Seddamê Hisênî, hejmara pêşmergeyên şoreşa kurdan bi zor dibû 5 hezar çekdar. Lê her di wê demê da li goreyê lîsteyan li Başûrê Kurdistanê zêdetir ji 400,000 (çarsed hezar) kesan mûçe anko mehaneya caşîniyê ji Rijêma Seddamî werdigirt. Vêca min digot li Başûr ji her du mêran yek caş bûye (Hêşeta Başûrê wê demê 4 milyon kes bû û nîv ji wan mê anko jin û keç bûn, nîv ji nêran jî ji 15-16 saliyê biçûktir, dima yek milyon mêrên ji 17 salan mezintir: ji her du kesan yek caş bûye).
Wan çarsed hezar kesan pereyên çek-hilgirtina ji bo Seddamî dixwar û li ber çavên wan xelkê Kurdistanê dihatin enfalkirin. Hindek ji wan hema pişikdarên enfalê bûn. Ev rewşa me bû û niha jî weha ye. Caşînî coreyekê xweguncandina caşan digel dagîrkerên Kurdistanê bû, niha jî ew caş baştir ji xelkê "baş" dikarin xwe digel hukmeta herêmê biguncînin!
Niha jî em dibînîn ko gellek rewşenhizir û siyasetvanên Başûr ji xelkê Fellûceyê jî Îraqîtir in, an li dijî siyaseta Serokê Kurdistanê xwe weha nîşan didin. Ev jî ji wê ye ko berjewendîyên bilindtir ji berjewendiyên Kurdistanîbûnê gellek in. Li beranberî hêzên siyasî yên Îraqê kurd nikarin dujminahî (û ne hevrrikîyên siyasî) yên xwe ji bo dema piştî serkevtina doza kurdîniyê paşbiêxin. Ev netebayî ya kurdan her car bi muhaneyekê ser hildide û êdî gellek caran dûvê dîkilê neyariyên navxweyî yên partî û siyasetvanên wan partiyan ji bin berrika veşartinê derdikeve.
Dema şerrê Îran û Îraqê, gellek ji wan kesên ko bi hez û evîna xwe canê xwe di şerrî da gorî parastina ax û ava Îranê kir ew bûn yên ko ji hukmeta melayan hez nedikir. Dujminahiya biyaniyan (Îraqê) ew têhin didan ko lihevnehatina xwe digel melayan ji bo heyama piştî şerrî paşêxistiba. Lê li Başûr hesta niştîmanî gellek nizimtir bûye, gellek nizimtir ji dema Şoreşa Îlonê.
Ev diyarde anko fenomen ketwar anko realîteya rewşa siyasî-civakî ya Kurdistanê ye. Sedem çi ne? Gellek sedem hene, lê ev nivîsar ne cihê wê gengeşeyê ye. Her bi qasî niyasîna sedemê an sedeman jî çare giring e. Dibê dermanek ji bo vê nexweşiya netebayî û netifaqî ya kurdan bihêt dîtin. Rê dûr e, delîv teng e. |
